Ορισμένες ασθένειες προκαλούν μείωση της γνωστικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου. Παρόλο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε τους περισσότερους παράγοντες των ασθενειών αυτών, οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και τον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των ασθενειών.
Το Alzheimer αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των νόσων, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως νευροεκφυλιστικές, λόγω της προοδευτικής καταστροφής των νευρώνων του εγκεφάλου.
Η νόσος αυτή μπορεί να είναι μέτριου ή προχωρημένου σταδίου.
Μέτριο στάδιο: προβλήματα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, που χαρακτηρίζονται από δυσκολία ανάκλησης πρόσφατων γεγονότων. Ωστόσο ο ασθενής συνεχίζει να είναι λειτουργικός και αυτοεξυπηρετούμενος.
Προχωρημένο στάδιο: ο ασθενής σε αυτό το στάδιο εμφανίζει διαταραχές και της μακροπρόθεσμης μνήμης, δηλαδή μπορεί να δυσκολεύεται να θυμηθεί σημαντικά ονόματα του περιβάλλοντός του, το μέρος που ζούσε, ή ακόμη και την τρέχουσα μέρα και ημερομηνία. Στο προχωρημένο στάδιο της νόσου οι ασθενείς συνήθως χρειάζονται εξωτερική βοήθεια και επίβλεψη, ακόμη και για τις καθημερινές δραστηριότητες.
Τα αίτια της ασθένειας δεν είναι πλήρως γνωστά μέχρι σήμερα, ωστόσο φαίνεται να σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την εναπόθεση πλακών γύρω από τα κύτταρα του εγκεφάλου που εμποδίζουν την λειτουργία τους. Το γήρας, το φύλο και τα γονίδια φαίνεται να αποτελούν τους κύριους προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση Alzheimer. Πέραν όμως από αυτούς τους παράγοντες, που δεν μπορούν να ελεγχθούν, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που μπορούν να τροποποιηθούν σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό.
Αρτηριακή πίεση
Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή των μικρών αγγείων του εγκεφάλου, κάτι το οποίο με τη σειρά του θα επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία των κυττάρων του εγκεφάλου. Η υψηλή πίεση είναι ένας παράγοντας που μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά, τόσο μέσω της διατροφής όσο και μέσω της ένταξης στην καθημερινότητα ενός τακτικού προγράμματος φυσικής δραστηριότητας.
Σωματικό βάρος
Η παχυσαρκία αποτελεί μια κατάσταση χρόνιας φλεγμονής, ενώ παράλληλα διαταράσσει και τη λειτουργία διαφόρων μεταβολικών διαδικασιών στον οργανισμό, κυρίως μέσω του υπερβάλλοντος λίπους. Αυτές οι διαταραχές φαίνεται να σχετίζονται με την υγεία του εγκέφαλου σε μακροπρόθεσμη βάση, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
Διατροφικές συνήθειες
Οι διατροφικές συνήθειες επίσης σχετίζονται με αυτές της νόσου. Για παράδειγμα, η Μεσογειακή διατροφή είναι πλούσια σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδεις ουσίες. Τα συστατικά αυτά συμμετέχουν σε διάφορες διαδικασίες του εγκεφάλου και βοηθούν στη διατήρηση και προστασία της υγείας του.
Άσκηση
Η συστηματική φυσική δραστηριότητα σε όλα τα ηλικιακά στάδια είναι σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας του ανθρώπου. Αυτό συμβαίνει μέσα από διάφορους μηχανισμούς, όπως η βελτίωση του σωματικού βάρους και των μεταβολικών διαδικασιών, η μείωση της καταστροφής των κυττάρων που συμβαίνει λόγω γήρατος και η αύξηση ορισμένων ουσιών που διατηρούν την ακεραιότητα των νευρώνων του εγκεφάλου. Ένα πρόγραμμα μέτριας έντασης άσκησης για τριάντα λεπτά την ημέρα ή τρεις φορές την εβδομάδα, για τουλάχιστον μία ώρα, θα δώσει στον οργανισμό τα περισσότερα από αυτά τα οφέλη.